Nawozy naturalne są bardzo ważnym elementem produkcji rolnej. Obornik, gnojowica czy pomiot ptasi są powszechnie stosowane w uprawie różnego rodzaju warzyw i owoców. Użyźniają glebę, wzbogacają ją o cenne składniki odżywcze, co z kolei wpływa na jakość i wielkość plonów.
Warto wiedzieć, że nawożenie gruntów rolnych obwarowane jest przepisami, które określają między innymi terminy nawożenia. Jest to związane z tak zwanym Programem Działań z 2018 roku, który ma na celu zmniejszenie zanieczyszczenia gruntów i wód gruntowych azotanami. Dodajmy, że 7 lutego 2023 roku w życie weszło nowe rozporządzenie w sprawie tak zwanego programu azotanowego.
Zanim przejdziemy do terminarza nawożenia, przybliżymy zmiany, z którymi wiąże się nowe rozporządzenie. Przede wszystkim, nowe zasady:
Zamiany związane z nowym programem azotowym dają między innymi możliwość wcześniejszego stosowania nawozów. Dotyczy to okresu między 1 a ostatnim dniem lutego 2023, pod warunkiem, że średnia temperatura powietrza przekroczy próg 3 stopni Celsjusza – w przypadku upraw wieloletnich, upraw trwałych, trwałych użytków zielonych, a także roślin zasilanych jesienią. W przypadku pozostałych upraw średnia temperatura musi przekroczyć 5 stopni Celsjusza.
Rozporządzenie dokładnie wskazuje jak określić moment przejścia przez próg temperatur. Następuje on, kiedy przez 5 kolejnych dni, średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 3 lub 5 stopni Celsjusza.
Informacje na temat powiatów, w których nastąpiło przejście średniej dobowej temperatury przez próg odpowiednio 3 i 5 stopni Celsjusza jest publikowane każdego dnia, od 1 do ostatniego dnia lutego na stronie internetowej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego.
Wspomniany wcześniej „Program działań…” z 27 lipca 2018 roku określa pozostałe obowiązujące terminy stosowania nawozów naturalnych pochodzenia zwierzęcego takich jak obornik, gnojówka, czy gnojowica.
Terminy są różne dla nawozów płynnych takich jak gnojówka i gnojowica, a także dla nawozów stałych takich jak pomiot ptasi i obornik. Ponadto, rolnicy muszą też przestrzegać określonego w programie rodzaju użytkowanych gruntów, a także ich położenia administracyjnego.
Od wymienionych terminów, możliwe są ustępstwa związane z opóźnieniem zbiorów lub warunkami atmosferycznymi, które uniemożliwiają wykonanie nawożenia zgodnie z terminami. W takich przypadkach konieczne jest jednak przedstawienie szczegółowej dokumentacji. Ważne również że graniczną datą stosowania nawozów naturalnych w każdym wypadku jest 30 listopada.
Omówione wytyczne dotyczące terminów stosowania nawozów naturalnych stałych i płynnych posiadają pewne odstępstwa, dokładnie określone w rozporządzeniu. Odstępstwa te dotyczą nawożenia gruntów rolnych, na których uprawa zakładana jest jesienią, po późno zbieranych przedplonach takich jak kukurydza, burak cukrowy czy późne warzywa. W takim przypadku dopuszczalna dawka azotu w nawozach wieloskładnikowych nie może przekraczać 30kg/N/ha.
Co więcej, wymagana jest szczegółowa dokumentacja terminów zbiorów, nawożenia, a także rodzajów zastosowanych nawozów wraz z zastosowaną dawką. Ponadto należy udokumentować też termin wysiewu uprawy jesiennej.
Warto dodać, że na odstępstwo wpływają też warunki pogodowe panujące jesienią. Ekstremalne warunki pogodowe uniemożliwiające przeprowadzenie wszystkich zabiegów w odpowiednim czasie, mogą być argumentem pozwalającym na odstępstwo w kategoriach stosowania nawozów. W szczególności może mieć na to wpływ zbyt duża wilgotność lub zbytnie przesuszenie gleby. W takich przypadkach za graniczną datę nawożenia jesiennego uznaje się ostatni dzień listopada.
Pod względem przepisów uwzględnionych w „programie działań” istotne są nie tylko terminy stosowania nawozów naturalnych i mineralnych zawierających azot, ale również sposób ich aplikacji.
Przede wszystkim trzeba pamiętać o konieczności zachowania odpowiedniej odległości od wód powierzchniowych oraz szybkiego wymieszania nawozu z glebą, po to, aby zminimalizować parowanie azotu. Najpóźniej należy zrobić to najpóźniej kolejnego dnia po rozrzuceniu/ rozporządzeniu nawozu na gruncie. Im szybciej zostanie to zrobione, tym mniejsze będą straty azotu.
Podczas nawożenia, należy zachować następujące odległości od poszczególnych zbiorników wodnych:
Gnojowica
Pozostałe nawozy z wyłączeniem gnojowicy
Wszystkie rodzaje nawozów